6 stappen om definitief van je acne af te komen
Als puber had ik er zelf ook last van, kort nadat mijn menstruatie was begonnen kreeg ik pukkels. Heel vervelend, zeker voor een meisje in de puberteit, maar als volwassen vrouw zit je er zeker niet op te wachten.

Hoe kan het dan toch dat zoveel vrouwen hier last van hebben? Het is niet alleen onprettig en ongemakkelijk, maar zorgt ook nog eens voor een deuk in je ego en zelfvertrouwen. Toch is het vrij eenvoudig op te lossen, maar waarschijnlijk niet op de manier zoals je zou denken…
Alleen pubers hebben toch last van acne?
Acne is een huidaandoening waarbij een overmatige productie van talg (een soort vet dat ervoor zorgt dat je huid niet uitdroogt) samenklontert met dode huidcellen en je poriën verstopt. Dit kan leiden tot mee-eters of puistjes. In het laatste geval is het een ontsteking (doordat er ook bacteriën in de porie terecht komt) en dit gaat vaak gepaard met een rode, gevoelige pukkel waar uiteindelijk een witte kop op komt.
Tijdens de puberteit ontstaat het doordat verschillende hormonen worden geactiveerd en aangemaakt. De puberteit is de periode waarin de hoeveelheid van de hormonen wordt genormaliseerd en vandaar dat je over het algemeen na de puberteit niet of nauwelijks last meer hebt van acne. De acne bevind zich tijdens deze periode met name op de T-zone (bovenkant van het gezicht en de neus). Ongeveer 80% van de pubers heeft in meer of mindere mate last van acne tijdens de puberteit.
De oorzaak achter acne is het hormoon testosteron. Hierdoor hebben vaak jongens meer last van acne tijdens de puberteit dan meisjes. Later in het leven zie je echter juist dat vooral vrouwen hier last van hebben. Er wordt dan vooral over hormonale acne gesproken.
Eigenlijk is alle acne hormonaal, maar met name als je als volwassene hier last van hebt wordt over hormonale acne gesproken. De medische wereld ziet dit overigens niet altijd zo. Vaak worden uitwendige middelen of heftige inwendige medicatie voorgeschreven. De anticonceptiepil is er bijvoorbeeld één van, maar is eerder een pleister dan de oplossing. Die oplossing lees je verderop.
Waarom hebben vooral vrouwen hier last van?
De hormoonschommelingen bij vrouwen zijn veel minder stabiel dan bij mannen. En wanneer hormonen uit balans zijn dan kan dit dus onder ander voor acne zorgen. Vrouwen hebben vaker te kampen met hormonale schommelingen. Denk hierbij aan menstruatie, zwangerschap, borstvoeding en menopauze. Ook stoppen met de pil, bepaalde medicatie of aandoeningen zoals PCOS kunnen hormonale acne veroorzaken. Het is dus niet zo gek dat vooral vrouwen vaker last hebben van hormonale acne.
De acne bevindt zich dan met name op de kin, kaaklijn en onderkant van de wangen. Dit kan dus ook een indicatie zijn dat het inderdaad een hormoon disbalans is die de acne veroorzaakt. Zo’n 25% van de vrouwen tussen en 40 en 50 jaar heeft hier last van en ca 50% van de vrouwen in de leeftijd van 20 tot 30 jaar.
Je huid is een weerspiegeling van je gezondheid en laat vaak als eerste zien dat er ergens een disbalans is.
Acne is een ontstekingsreactie van je immuunsysteem en dus een signaal dat er iets aan de hand is. Je huid is een weerspiegeling van je gezondheid en laat vaak als eerste zien dat er ergens een disbalans is. Je huid staat ook in nauw contact met je darmen en daarmee is er dus ook een directe relatie tussen acne en je darmgezondheid
Wat kan nog meer zorgen voor hormonale acne?
De gezondheid van je darmen is dus een belangrijke factor, net als de hormoonschommelingen of een hormoon disbalans. Met name de schommelingen van oestrogeen, progesteron en een teveel aan testosteron zorgen voor acne. Dit is ook de reden waarom veel vrouwen vooral rond hun ovulatie, vlak voor hun menstruatie of tijdens de menopauze last hebben van (extra) acne en pukkeltjes. Dit is namelijk het moment waarop testosteron in hogere mate aanwezig is. Bij PCOS is er ook sprake van een verhoogde testosteron aanmaak en daarom is acne vaak onlosmakelijk verbonden met PCOS.
Deze hormoonschommelingen kunnen acne doen oplaaien doordat ze
- een ontstekingsreactie van de huid veroorzaken
- een overmatige aanmaak van talg veroorzaken
- de productie van de bacterie probionibacterium acnes veroorzaken die voor een ontsteking zorgt
Een ongezond dieet, agressieve huidverzorgingsproducten, cosmetica, slaaptekort, toxines en stress zijn veel voorkomende oorzaken van (het erger worden van) acne. Dit omdat al deze zaken een verstorende werking op je hormoonhuishouding hebben. Een beetje 1 + 1 = 3 effect dus.
Stress heeft daar een bijzondere dubbelrol in. Het zorgt er niet alleen voor dat je hormonen uit balans raken doordat cortisol verhoogd wordt, maar heeft ook een ontstekingsverhogend effect. Het gaat dan niet alleen om dagelijkse stress, maar ook om stress door voeding, te veel of te weinig sporten, roken en andere stress veroorzakende zaken waar je je misschien helemaal niet bewust van bent.
Wanneer je te weinig slaap krijgt, slaapproblemen hebt of een verstoorde cortisol balans hebt verhoog je de kans op acne. Voor een goede nachtrust heb je een goede balans en werking tussen de hormonen melatonine en cortisol nodig. Als alles goed werkt neemt melatonine in de loop van de dag steeds meer toe (en cortisol af) en zorgt ervoor dat je goed slaapt. In de nacht neemt het juist af, stijgt cortisol en zorgt ervoor dat je fit en uitgerust wakker wordt. Stress zorgt voor een verhoging van je cortisol waardoor het te hoog blijft en je dus niet goed in slaap komt of doorslaapt.
Een hoger cortisol gehalte zorgt ook voor een verhoging van je insuline en dat zorgt er weer voor dat je meer talg aanmaakt en verhoogd de ontstekingsreactie.
Ook is er een sterk verband tussen IGF-1 (Insulin like growth factor) en acne. IGF-1 vind je vooral terug in (snelle) koolhydraten en zuivel. Het heeft een stimulerende werking op de talgklieren (die daardoor meer talg produceren) en op de vorming van testosteron.
Zo zie je maar dat het een ware kettingreactie is en naar verloop van tijd van kwaad tot erger gaat. Maar er is hoop! Dus laten we daar eens verder induiken.
Welke stappen kun je nemen om van je acne af te komen?
#1 Darmgezondheid
Je darmgezondheid hangt sterk samen met de voeding die je eet (of juist niet). Veel van ons hedendaagse voedingspatroon zorgt voor een slechte darmflora en dat zorgt weer voor een ontstekingsreactie. Deze ontstekingsreactie zorgt ervoor dat je de voedingsstoffen moeilijker (of beperkt) kunt opnemen en dat zorgt weer voor een hormoon disbalans.
Om je darmen weer gezond te krijgen is het van belang om onderstaande voedingsadviezen op te volgen en voldoende vezels en probiotica in te nemen.
Ons hedendaags voedingspatroon werkt
acne sterk in de hand.
Tijd om daar verandering in aan te brengen.
#2 Voeding
Een stabiele bloedsuikerspiegel zorgt ervoor dat je hormonen ook beter in balans zijn en blijven. Met deze voedingstips zorg je ervoor dat je:
- bloedsuiker stabiel blijft
- de benodigde vitamines, mineralen en vetzuren voor een gezonde hormoonbalans binnenkrijgt
- ontstekingsbevorderende en IGF-1 verhogende voeding zo veel mogelijk vermijd
Onder ontstekingsbevorderende voeding vallen o.a. gluten, zuivel en suiker. Met name bewerkte voeding bevat deze voedselgroepen en het zo veel mogelijk vermijden hiervan heeft al een groot effect.
Veel vrouwen zijn gluten intolerant, maar hebben dat niet in de gaten. Gluten (maar ook zuivel) kunnen een irritatie van de darmwand veroorzaken en dat kan weer leiden tot het lekkende darm syndroom waarbij de darmwand beschadigd raakt en er een verhoogde ontstekingsreactie van het immuunsysteem ontstaat. Zo ontstaan oa voedselintoleranties, allergieën en ontstekingen.
Koolhydraten (met name de snelle koolhydraten zoals wit brood, witte pasta en suiker) zorgen voor een verhoging van insuline wat weer een verhoogde bloedsuikerspiegel tot gevolg heeft en IGF-1 stimuleert. Suiker voed de slechte darmbacteriën wat ook weer een ontstekingsreactie teweeg brengt.
Alcohol en cafeïne hebben ook een bijzondere rol in je hormoonhuishouding en kunnen er beide voor zorgen dat de boel in de war raakt. Beide hebben een belastende werking op de lever en juist deze heeft een belangrijke rol in het behouden van je hormoonbalans. Met name voor de verwerking en afvoer van oestrogeen is de lever erg belangrijk. Kan de lever dit niet goed doen dan kan er een oestrogeen overschot of dominantie ontstaan.
Maar wat kun je dan nog wel eten?
Nu denk je misschien dat je niks meer kunt eten als je van je acne af wilt komen, maar dat valt echt reuze mee! Om van je acne af te komen en je hormonen weer in balans te krijgen eet je vooral veel van het volgende:
Probiotica zijn levende bacteriën en zorgen ervoor dat je je eigen darmflora weer in balans krijgt. Je verhoogt hiermee de goede bacteriën in je darmen. Naast probiotica doe je er ook goed aan door prebiotica te eten. Dit is de voedsel voor je levende darmbacteriën en dus van essentieel belang om ze in leven te houden. Probiotica vind je in gefermenteerde producten zoals zure zuivel, echte rauwe zuurkool of kimchi, ,miso, tempeh, tamari, kefir of kombucha. Prebiotica vind je vooral in vezels (daarover zo meer).
Essentiële vetzuren zijn, zoals het woord al doet vermoeden, essentieel voor je gezondheid. Hormonen worden gemaakt uit vet (cholesterol) en daarom heb je voldoende goede vetten nodig. Omega 3 is een essentieel vetzuur dat je uit voeding moet halen. Vooral de verhouding met omega 6 is van belang en juist die verhouding is in onze westerse wereld vaak flink uit balans. Dit zorgt voor ontstekingsreactie in je lichaam.
Om de balans te verbeteren wil je dus omega 3 verhogen (vette vis, biologische eieren en roomboter (liefst gras gevoerd) en lijnzaadolie (koudgeperst en biologisch) en walnoten) en omega 6 verlagen (vermijd zoveel mogelijk plantaardige olie zoals zonnebloem-, soja- en maisolie, margarine, bakboters en bewerkt voedsel).
Andere belangrijke bronnen van goede vetten zijn noten, zaden en pitten, kokosolie, avocado, ghee (geklaarde boter) en olijfolie.
Groente en fruit vormen de basis van een een hormoon balans dieet. Eet zoveel mogelijk groente en matig fruit. Kruisbloemigen zoals broccoli, kool, bloemkool en spruitjes ondersteunen de afbraak van oestrogeen. Bittere groente zoals andijvie, witlof en rucola ondersteunen de lever. Groene bladgroente zoals spinazie, snijbiet, paksoi, waterkers en veldsla leveren vooral magnesium en chlorofyl (dit ondersteunt ook weer je lever). De vezels in groente en fruit ondersteunen je darmen en leveren de benodigde voeding voor je darmbacteriën en zorgen ervoor dat het gebruikte oestrogeen afgevoerd kan worden dmv je ontlasting. Groenten bevatten minder suiker en meer mineralen dus eet zo veel mogelijk groente verspreid over de dag.
Water drinken is om meerdere redenen belangrijk voor je gezondheid, maar vooral ook voor je hormoonhuishouding. Drink daarom minstens 1,5 tot 2 liter (warm) water per dag. Drink je voldoende water dan voorkom je ook dat je geobstipeerd raakt door de vezels die je eet. Vezels nemen namelijk veel vocht op en als dat er niet is heb je kans dat de boel verstopt raakt. ’s Ochtends wat citroen aan je water toevoegen heeft een alkalisch effect en werkt zo ontstekingsremmend.
Volkoren granen en zetmeelrijke groente heb je nodig voor een goede hormoonbalans. Dit worden ook wel complexe koolhydraten genoemd. Deze haal je uit volkoren granen en zetmeelrijke groenten. Granen raken steeds meer uit de gratie en als je gluten wilt vermijden is dit natuurlijk bij uitstek een voedselgroep die je wilt schrappen, maar wees hier niet te rigoureus in. Granen hebben namelijk ook positieve effecten. Zo zorgen ze voor energie, vulling, bevatten ze vezels en ondersteunen ze de aanmaak van serotonine. Kies vooral voor volkoren (glutenvrije) granen zoals quinoa (eigenlijk een zaad), zilvervliesrijst, boekweit, havermout of spelt. Zetmeelrijke groenten zijn oa pompoen, zoete aardappel, knolselderij, pastinaak, aardappel en wortel. Te weinig brandstof (ondervoeding) zorgt ervoor dat je sneller geneigd bent om te snaaien, maar bevordert ook acne en zelfs overgewicht.
Eiwitten zijn de bouwstoffen van je lichaam. Daarnaast zorgen ze voor een langere verzadiging (minder snel honger) en een stabielere bloedsuikerspiegel. Voeg dus aan al je maaltijden wat eiwit toe, liefst zowel plantaardig (linzen, bonen, tempeh, granen, noten, zaden en pitten) als dierlijk (vis, zuivel (met mate en alleen als je dit tolereert) en eieren). Pas op met (rood) vlees. Dit heeft een negatief effect op je darmflora en werkt ontstekingen in de hand. Kies altijd voor biologisch, liefst grasgevoerd, en beperk de hoeveelheid.
Hoe werkt dat dan in de praktijk?
Volg bovenstaande richtlijnen voor 2 a 3 weken of tot je acne verdwenen is. Voeg dan geleidelijk andere producten toe om te kijken hoe je hierop reageert. Krijg je weer acne dan is dat een teken dat die specifieke voeding of hoeveelheid niet geschikt is voor jou. Vaak is het de hoeveelheid van iets en nog niet eens zozeer wat het is. Bouw het rustig op zodat je ook goed kunt achterhalen wat de veroorzaker van je acne is.
Vermijd zoveel mogelijk:
- Bewerkt voedsel (alles met een ingrediëntenlijst)
- Suiker (ook, of juist, kunstmatige zoetstoffen)
- Alcohol
- Gluten
- Zuivel
- Transvetten (gefrituurd en bewerkte voeding)
- Cafeïne
Nog even iets over ingrediënten en ingrediëntenlijstjes…
Leer jezelf aan de ingrediëntenlijst te bekijken. Alles met meer dan 5 ingrediënten wil je het liefst vermijden. Ook wanneer je niet weet wat de ingrediënten precies betekenen kun je deze producten beter vermijden. Je wilt dat producten zoveel lijken op het originele product en dus zo min mogelijk bewerkt zijn of onnodig veel toevoegingen hebben.
Ik ben ooit eens stijl achterover geslagen door de ingrediënten op een boterkoek uit de supermarkt. Boterkoek bestaat uit 4 ingrediënten: boter, suiker, bloem en ei. De supermarktvariant had minstens 20 ingrediënten (!) waarvan ongeveer driekwart niks met boterkoek te maken had. Dit geldt voor meer producten dan je denkt! Ook voor de ogenschijnlijk “gezonde” varianten dus informeer jezelf en ga niet af op zogenaamde gezondheidsclaims van fabrikanten die juist willen dat je hun producten zoveel mogelijk koopt.
#3 Stress
Zoals ik hierboven al aangaf heeft stress een dubbel verstorend effect op zowel je hormoonbalans als de ontstekingsreactie van je immuunsysteem. Stress heeft ook een nuttige rol en zorgt er, in de juiste hoeveelheid, voor dat je goed kunt functioneren.
Ook hier gaat het dus om balans. Zorg ervoor dat je voldoende rustmomenten hebt om weer te ontspannen en je zenuwstelsel de kans te geven om te herstellen. Je kunt hiervoor vaker een rustmoment tijdens de dag inbouwen, maar ook matig intensief sporten, wandelen of yoga zijn zeer effectief. Al is het maar 5 minuten per keer. Meditatie, ademhalingsoefeningen, knuffelen, een warm bad of luisteren naar muziek hebben ook een ontspannend effect. Ga op zoek naar dingen die voor jou ontspannend werken en pas deze zo vaak mogelijk tijdens de dag toe.
#4 Slaap
Je nachtrust is van groot belang voor je herstel en hormoonhuishouding. Vrouwen hebben meer slaap nodig dan mannen (zeker een halfuur per nacht meer). Zorg dat je ontspannen en op tijd naar bed gaat. Hiervoor kun je gebruik maken van de stress verlagende activiteiten hierboven, maar ook een rustgevend avondritueel kunnen je hierbij helpen.
#5 Gezichtsverzorging
Was s‘ochtends en ’s avonds je gezicht met een milde facewash en kies voor producten voor de vette en gevoelige huid. Gebruik je te agressieve producten dan heeft dit een uitdrogend effect waardoor je huid juist nog meer talg gaat aanmaken en de acne alleen maar erger wordt. Ingrediënten zoals parabenen, mineralen, alcohol, aluminium, siliconen en andere belastende stoffen zorgen voor extra irritatie en hebben een hormoon verstorende werking. Kies dus altijd voor natuurlijke producten zonder (of met zo min mogelijk) kunstmatige ingrediënten.
Laat je huid voldoende ademen en smeer deze niet vol met (te veel) make-up zoals concealers en foundation.
#6 Bewegen
Voldoende bewegen heeft meerdere gezondheidseffecten. Het zorgt er onder andere voor dat je een betere bloedcirculatie hebt en dat vermindert, in combinatie met bovenstaande adviezen, de mate van de ontstekingsreactie van je huid. Bewegen heeft ook een stres verlagend effect wat weer een positieve invloed heeft op je hormoonhuishouding en dus je hormonale acne.
Kies voor bewegingsvormen die je cortisol productie niet verhogen. Dit zijn krachttraining, yoga, of kortdurende HIIT en cardiotrainingen. Een workout van 30 tot 45 minuten is ideaal, meer dan een uur zorgt ervoor dat je cortisol productie stijgt. Stem hierbij af op je cyclus en kies in de eerste helft eerder voor cardio, HIIT en krachttraining. Tijdens de tweede helft kies je dan eerder voor wandelen, yoga en low intensity trainingen op het gebied van kracht en cardio.
Draag bij voorkeur geen make-up op je gezicht en was je gezicht na het sporten zodat het zweet niet voor extra vervuiling en dus ophoping van dode huidcellen en talg kan zorgen.