Wat je nog niet weet over je baarmoeder
Heb jij vroeger geleerd hou jouw lijf werkt? Wat het nodig heeft en hoe het, onder invloed van allerlei hormonen, verandert? Het is verbazingwekkend hoe weinig aandacht hieraan besteed wordt en hoe weinig we dus eigenlijk weten. Laten we daar vandaag in ieder geval wat verandering in aanbrengen.
Waar het allemaal begon
Onder invloed van oestrogeen, luteïniserend hormoon en testosteron barst ongeveer halverwege je cyclus een rijpe eicel uit een van de follikels in je eileiders en begint de reis naar je baarmoeder. Spermacellen zwemmen het eitje tegemoet en de twee smelten samen. Het eitje is nu bevrucht en wordt een zygoot genoemd. In de eerste week na de bevruchting tuimelt de zygoot verder door de eileider naar beneden waarbij het zichzelf diverse keren deelt en uiteindelijk in de baarmoeder terecht komt en nestelt zich in de baarmoederwand.
De cellen blijven zich delen en vormen uiteindelijk een bal met twee lagen. Eén ervan is het embryo, de andere is de placenta. De placenta zorgt niet alleen voor voeding en zuurstof, maar geeft ook allerlei hormonen en andere signaalstoffen af die van belang zijn voor het in stand houden van de zwangerschap en de voorbereiding op de uiteindelijke bevalling.
"De placenta bestaat uit dezelfde cellen van de embryo en heeft daarmee dus ook een biologisch geslacht"
Dit bepaalt vervolgens hoe de placenta werkt en hoe deze de baby beschermt tegen onder andere stress, infectie, voeding van de moeder. Het zou zelfs zo zijn dat de placenta van meisjes baby’s een iets betere bescherming biedt dan die van jongensbaby’s.
Vrij direct na de bevruchting beginnen je hersenen en je zenuwstelsel zich al te ontwikkelen. Pas na zes tot 8 weken start de ontwikkeling van het geslacht. Tot die tijd zijn meisjes en jongensembryo’s dus nog hetzelfde. Ze hebben wel allebei een andere chromosoom combinatie (jongen XY of een meisje XX) Na zes tot acht weken wordt een gen op het Y-chromosoom (jongens embryo) actief wat ervoor zorgt dat de ontwikkeling van de testikels in gang wordt gezet. De afwezigheid van dit gen zorgt ervoor dat bij meisjes de vrouwelijke geslachtsdelen (baarmoeder, eileiders en vagina) worden gevormd.
Baarmoeder
Je baarmoeder bestaat uit drie delen, het bovenste deel (fundus) zit boven de opening naar je eileiders, het middelste deel is het lichaam (corpus uteri) en is wat vaak wordt aangeduid met “baarmoeder” en tot slot de baarmoederhals die je baarmoeder met je vagina verbind. Deze heeft een smalle opening (baarmoedermond) die maar af en toe open gaat:
- tijdens je menstruatie om bloed af te voeren
- rond je ovulatie om spermacellen binnen te laten zodat het eitje bevrucht kan worden
- bij de geboorte zodat de baby geboren kan worden
De vorm (die nog het meest lijkt op een omgekeerde peer) en positie van je baarmoederhals en -mond veranderen gedurende je cyclus. Je baarmoeder is ongeveer 7,5 cm lang, 5 cm breed en de wanden zijn ca 2,5 cm dik. De baarmoederhals ligt tijdens je menstruatie lager waardoor je deze meer zou kunnen voelen tijdens seks (of als je met een vinger je vagina binnen gaat). De baarmoederhals trekt zich verder terug naar binnen rond je ovulatie om de afstand die sperma moet afleggen te verkleinen. Het duurt dan alsnog ca twee tot zeven uur voordat de spermacellen daadwerkelijk de eileiders bereiken. Moeder natuur wil niks liever dan dat er een bevruchting plaatsvindt dus dit is haar manier om dit proces te vergemakkelijken.
De baarmoederhals produceert ook baarmoederslijm. Dit slijm zegt veel over je vruchtbaarheid, gezondheid en over de fase waarin je je tijdens je cyclus bevindt. Dit kan dus ook een indicator zijn voor je om beter af te stemmen op je cyclus.
Je baarmoederwand is opgebouwd uit 3 lagen:
- Perimetrium, de dunne buitenste laag van je baarmoeder
- Myometrium, de middelste laag wat bestaat uit onder ander spierweefsel en in actie komt tijdens de bevalling (weeën)
- Endometrium (baarmoederslijmvlies), de binnenste laag waar een bevrucht eitje zich nestelt tijdens een zwangerschap. Is er geen zwangerschap dan wordt dit slijmvlies afgestoten en word je ongesteld.
Tijdens de tweede helft van je cyclus wordt deze wand steeds dikker om zo een goed nestje te kunnen zijn voor een eventueel bevruchte eicel. Het endometrium zwelt op tot 18 mm dikte (aan het begin van je cyclus was dit 4 mm). Ben je niet zwanger dan stopt kort voor je menstruatie de progesteron productie. Hierdoor breekt het baarmoederslijmvlies af en komt je menstruatie op gang. Spotting is nog niet je daadwerkelijke menstruatie, maar meer een gevolg van een verminderde progesteron productie. Menstruatiebloed is helderrood van kleur en “stroomt of “vloeit” daadwerkelijk.
Eierstokken, eileiders en eicellen
Aan de bovenkant van je baarmoeder zitten je eileiders (links en rechts). Ze zijn ca 10 cm lang en zijn op hun beurt weer verbonden met je eierstokken. Je eileiders bevatten uitstulpsels en trilhaartjes die een vrijgekomen eitje opvangen en dan via de eileider naar de baarmoeder op weg helpen.
Een buitenbaarmoederlijke zwangerschap vindt plaats wanneer een eitje bevrucht is en zicht nestelt in de eileider. Dit is geen plek waar een zwangerschap kan plaatsvinden. Het eitje is niet levensvatbaat en moet door middel van medicatie of operatie verwijdert worden.
Je eierstokken liggen aan het einde van je eileiders en zijn door middel van verschillende banden verbonden aan je baarmoeder en de bekkenwand. Het zijn eigenlijk klieren in de vorm en grootte van een amandel. Het zijn de vrouwelijke geslachtsklieren (het mannelijke equivalent van de testikels). Ze hebben twee rollen:
- Produceren van verschillende hormonen waarvan de meest bekende oestrogeen, progesteron en testosteron zijn. Deze hormonen spelen een belangrijke rol tijdens je maandelijkse cyclus.
- Produceren van een rijpe eicel tijdens elke menstruatiecyclus en deze afgeven tijdens je ovulatie
We worden geboren met een vaststaande hoeveelheid eitjes. Tijdens de zwangerschap is dit aantal het hoogst, zo’n 7 miljoen, maar al tijdens diezelfde zwangerschap neemt dit aantal sterk af en uiteindelijk word je geboren met ongeveer 1 miljoen eitjes. Tijdens je puberteit zijn hier “nog maar” 400.000 van over. Niet alle eitjes redden het om uiteindelijk voldoende te rijpen en tijdens je ovulatie vrij te komen (dit zijn er ongeveer 400-450 in je hele leven). De eitjes die het niet redden sterven af en worden weer door je lichaam opgenomen. Alleen de eitjes van de hoogste kwaliteit rijpen en worden vrijgegeven tijdens je ovulatie.
Vanaf je puberteit rijpen dagelijks nieuwe eicellen. Dit gebeurt in follikels, een soort huisje voor je eicel waarin ze beschermt kunnen rijpen. Wanneer je ovuleert en de eicel voldoend gerijpt is, barst deze uit het follikel en heb jij je eisprong.
"Alles wat je wel of niet doet tijdens deze én voorafgaande periodes zijn van invloed op de kwaliteit van je eicellen"
In je eierstokken bevinden zich dus ook zogeheten slapende (onrijpe) eicellen. Ongeveer 190 dagen voordat de eisprong plaatsvindt ontwikkelen deze slapende eicellen een bloedtoevoer en beginnen te rijpen. Een snelle rekensom leert ons dus dat de eicel ca 6 maanden nodig heeft om van onrijpe cel naar ovulatie te komen. Dit betekend dus dat alles wat je wel of niet doet tijdens deze voorafgaande periode van invloed is op de kwaliteit van je eicellen.
Afstemmen op je cyclus
Je cyclus is een weerspiegeling van je algehele gezondheid en vanwege de hormonale gevoeligheid kan deze op allerlei verschillende manier beïnvloed worden. Denk aan stress op je werk, problemen in je relatie, gewichtstoename of juist gewichtsverlies, veel alcohol, roken, slecht slapen, sporten of juist niet sporten, ongezond of juist gezond eten. Wanneer je je cyclus in kaart brengt en veranderingen in je gezondheid aanbrengt om zo ook de kwaliteit van je eicellen te vergroten moet je dus niet alleen stilstaan bij je huidige cyclus en de afgelopen maand, maar ook de cyclus daarvoor en zelfs die van een half jaar geleden. Wat er toen gebeurde heeft invloed op de kwaliteit van je eicellen en cyclus vandaag de dag.
Laat je vooral niet ontmoedigen hierdoor, maar juist motiveren om andere keuzes te maken. Iedere dag weer om zo je gezondheid, vruchtbaarheid en cyclus te verbeteren. Het in balans brengen van je hormonen is geen quick fix of one size fits all. Het is heel specifiek voor jou en heeft tijd nodig. Hierdoor kun je misschien ook de druk van presteren of in een korte tijd resultaat helen verminderen. Kleine stapjes leveren namelijk uiteindelijk een groot resultaat op. Stel je voor dat je de komende 6 maanden de tijd neemt om hier aan te werken, wetende dat die 6 maanden dus een enorm verschil kunnen maken. Wat zijn 6 maanden dan op een heel leven?