Schildklierproblemen en jodium

Je schildklier is vaak de laatste hormoonklier die opspeelt. Grote kans dus dat je ook al langer last hebt van andere hormonale problemen als je schildklier opspeelt. Verreweg het vaakst is er spraken van een trage schildklier en vrouwen hebben 5 keer vaker last van schildklierproblemen dan mannen. Een jodiumtekort is een van de belangrijkste oorzaken van een niet goed functionerende schildklier.

Wanneer je schildklier goed werkt dan heb je een stabiele energie gedurende de dag. Je hebt het behaaglijk warm, ook als het koud is en als het warm is transpireer je zodat je overtollige warmte weer kwijtraakt. Je metabolisme (stofwisseling) functioneert goed dus je valt niet zomaar af of komt niet zomaar aan.

Als je schildklier niet goed werkt dan kun je last krijgen van haaruitval, droge huid, broze nagels, vermoeidheid, spierspasmen, moeite met afvallen, zware menstruatie, koude handen en voeten, tintelingen in handen en voeten, trage spraak of beweging, lusteloosheid, neerslachtig of een laag libido.

Wat doet je schildklier voor je?

Je schildklier is een vlindervormig orgaan dat aan de voorkant van je hals zit. De schildklier maakt schildklierhormonen die een rol spelen in vrijwel alle lichaamsweefsels en organen. Deze hormonen zijn belangrijk voor je stofwisseling, groei en geestelijke ontwikkeling. Je schildklier beïnvloedt je eetlust, opname van voedingstoffen, darmwerking, stofwisseling (metabolisme), temperatuurregulatie, hartslag, bloeddruk, concentratie, energie en geestelijke stabiliteit.

Om goed te kunnen functioneren heeft je schildklier verschillende voedingsstoffen nodig en jodium is één van de belangrijkste. Brood is jarenlang een hoofdbron van jodium geweest aangezien er aan het zout dat gebruikt wordt jodium wordt toegevoegd (bakkersgist). Nu steeds meer mensen glutenvrij eten komt een jodium tekort steeds vaker voor.

Schildklier testen

Vaak wijzen schildkliertesten niks uit en krijg je te horen dat je schildklier voldoende functioneert. Het probleem is meestal dat het verkeerde schildklierhormoon wordt getest of dat de normaalwaarden zeer ruim zijn waardoor je al echt ziek moet zijn om hiervan af te wijken.

Je schildklier maakt de hormonen T4 (thyroxine, ruim 80%) en T3 (tri-joodthyronine, ongeveer 20%) aan. T3 is het actieve (werkende) schildklierhormoon, maar je schildklier maakt voornamelijk T4 (niet werkende hormoon). T4 zal dus omgezet moeten worden in het actieve T3.

Het regelcentrum (hypothalamus en hypofyse) in je hersenen regelt de aanmaak van schildklierhormonen. Je hypothalamus geeft het hormoon TRH (thyreotropin releasing hormone) af en dat zorgt ervoor dat je hypofyse het hormoon TSH (thyroïd stimulerend hormoon) afgeeft waardoor je schildklier T4 en T3 aanmaakt.

Als je schildklier te veel schildklierhormoon aanmaakt (hyperthyreoïdie) zal de productie van TRH en TSH verminderen. Als je schildklier te weinig schildklierhormoon aanmaakt (hypothyreoïdie) zal de productie van TRH en TSH toenemen om zo te proberen om de traag werkende schildklier weer aan de gang te krijgen.

Een trage schildklier wordt pas gediagnosticeerd als er sprake is van een te hoog TSH gehalte. De normaalwaarde hiervoor ligt over het algemeen tussen de 0,4 en 4 mU/l terwijl een TSH boven de 2 al een indicatie kan zijn dat de schildklierfunctie aan het vertragen is. Ook bij een waarde tussen de normaalwaarden kun je je dus al niet goed voelen en kan er sprake zijn van een niet goed functionerende schildklier.

Ook wordt er vaak gekeken naar T4 (het niet actieve schildklierhormoon). De normaalwaarde ligt tussen 10 en 24 pmol/l en pas bij minder dan 10 krijg je de officiële diagnose van trage schildklier. Ook deze bandbreedte is te ruim waardoor je ook binnen normaalwaarden wel last kunt hebben van een niet goed functionerende schildklier.

T3 meten

Het T3 gehalte wordt vaak niet standaard gemeten en dat is zonde want hier ligt vaak de sleutel. T3 is het werkzame hormoon en om hiervan gebruik te kunnen maken zal je lichaam het T4 moeten omzetten in T3. Dit wordt hoofdzakelijk gedaan door de lever. Als hier iets mis gaat (bijvoorbeeld door bepaalde vitamine en mineralen tekorten) dan ontstaan klachten.

Het kan dus zijn dat T4 en TSH binnen de normaalwaarden vallen en je huisarts dus aangeeft dat er niks aan de hand is, maar misschien dat het probleem zit in de omzetting van F4 naar F3 en daar wordt meestal niet naar gekeken.

Als je dus echt zeker wilt zijn dan is het ook belangrijk om F3 te meten én de testresultaten goed te interpreteren. Dat je binnen de normaalwaarden valt wil dus niet per definitie zeggen dat er niks aan de hand is!

Ook belangrijk is om je huisarts te vragen om anti-TPO te laten meten. TPO-antistoffen zijn een sensitieve marker voor auto-immuunschildklierziekten (Hashimoto of Graves).

Jodium en je schildklier

Om voldoende schildklierhormonen aan te kunnen maken heeft je schildklier dus jodium nodig. De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid jodium voor een volwassene is vastgesteld op 150 mcg. Voor zwangere vrouwen geldt 175 mcg en voor vrouwen die borstvoeding geven zelfs 200 mcg. De maximum hoeveelheid is 600 mcg per dag voor een volwassene.

Andere gezondheidsvoordelen van jodium

Naast dat we jodium nodig hebben voor onze schildklier is het ook belangrijk voor andere processen in ons lichaam;
We hebben jodium is nodig voor een gezonde groei en hersenontwikkeling. Als je zwanger bent is het dus ook noodzakelijk dat je voldoende jodium binnenkrijgt voor de ontwikkeling van de hersenen van je baby. Een groeiachterstand kan een signaal zijn van een jodium tekort
Jodium kan de op ADHD verminderen en is daarom ook voor jonge kinderen een belangrijk mineraal om in de gaten te houden
Ook voor je immuunsysteem is jodium belangrijk. Het helpt je immuunsysteem om bacteriën, schimmels en virussen te kunnen bestrijden
Jodium helpt ook om veroudering tegen te gaan en ondersteunt het mechanisme waarbij oude en beschadigde cellen zichzelf opruimen zodat ze geen schade meer kunnen aanrichten
Jodium ondersteunt naast je schildklier je hele hormonale huishouding doordat jodium ervoor zorgt dat hormonen en neurotransmitters ook daadwerkelijk op de receptoren in je cellen kunnen “aanhaken” en zo hun werk kunnen doen. Gebeurt dit niet dan weten je cellen dus niet goed wat ze moeten doen en ontstaat er een disbalans
Jodium zorgt voor een goede balans tussen de 3 verschillende soorten oestrogeen die je lichaam aanmaakt;
– Oestron (E1), de belangrijkste vorm van oestrogeen tijdens de menopauze
– Oestradiol (E2), de krachtigste vorm van oestrogeen. Als we het over oestrogeen hebben dan bedoelen we eigenlijk oestradiol.
– Oestriol (E3), een zwakke vorm van oestrogeen waarvan het niveau tijdens de zwangerschap stijgt
Jodium heeft een cruciale rol als het gaat om het onschadelijk maken van vrije radicalen, het ontgiften van zware metalen en het verminderen van de schade door radioactieve straling

Oorzaken van een jodiumtekort

We eten te weinig producten met jodium. Hieronder zie je een lijst met natuurlijke bronnen van jodium.
Alleen gejodeerd zout bevat jodium. Andere zouten zoals Himalaya zout of Keltisch zout bevatten onvoldoende jodium om een tekort te voorkomen. We zijn echter vaak in de veronderstelling dat dit soort “gezonde zouten” wel jodium bevatten.
Een selenium tekort komt steeds vaker voor omdat er veel minder selenium in de grond voorkomt dan vroeger. Een tekort aan selenium verergert, net als een tekort aan vitamine A en ijzer, de symptomen van een jodiumtekort.
Een dieet waarin veelvuldig niet-gefermenteerde soja en sojaproducten, rauwe koolsoorten, mosterd, tuinkers en alfalfa of grote hoeveelheden rauwe pinda’s, zoete aardappelen, cassave, rammenas, koolzaad- en raapzaadolie kunnen bij een al bestaand jodiumtekort voor een nog groter tekort zorgen.
Medicijnen zoals aspirine, warfarines, psychofarmaca en mesalazine verhogen de uitscheiding van jodium waardoor sneller een tekort ontstaat.
Nu we steeds vaker vegetarisch/veganistisch eten zijn er ook steeds meer mensen met een jodium tekort.
Veel sporten (en transpireren) vergroot de kans op een jodium tekort omdat je veel jodium uitzweet. Extra aanvullen kan dus geen kwaad als je veel/regelmatig sport en daarbij (veel) zweet.
Een tekort aan maagzuur zorgt ervoor dat vitamines en minderalen (waaronder jodium) minder goed worden opgenomen. Hierdoor ontstaat op termijn een tekort aan voedingstoffen.
Om toxines zoals fluor, kwik, bormium en lood onschadelijk te maken heeft je lichaam (extra) jodium nodig. Deze toxines komen onder andere voor in ons voedsel, maar ook in tandpasta en in onze leefomgeving.
Jodium wordt gebruikt voor de ontgifting van xeno-oestrogenen. We staan steeds meer bloot aan deze xeno-oestrogenen (plastic, cosmetica, pesticiden, kunstmest. medicijnen etc). Hoe meer blootstelling aan xeno-oestrogenen hoe meer jodium je lichaam nodig heeft.
Als je rookt heb je meer behoefte aan jodium om schadelijke toxines onschadelijk te maken.

Voedingsmiddelen met jodium

Ok, je weet nu dat jodium belangrijk is voor je hormoonhuishouding, algemene gezondheid en je schildklierwerking in het bijzonder. Een tekort aan jodium komt steeds vaker voor door bepaalde leefstijlkeuzes die we maken (vegetarisch/veganistisch, minder brood eten, blootstelling aan toxines en xeno-oestrogenen etc), maar hoe kun je nou je jodium gehalte op pijl houden?

Naast het vermijden van verstorende factoren kun je door middel van de juiste voeding ervoor zorgen dat je jodium gehalte op pijl blijft.

Jodium is vooral te vinden in alles wat uit de zee komt zoals vis, schaal- en schelpdieren en zeewier. Jodium is ook te vinden in eieren en gejodeerd zout. Dit laatste is echter niet de beste optie aangezien het zout sterk geraffineerd is en dus weinig andere voedingsstoffen bevat. Ook bevat het veel natrium. Zeewier bevat ook natrium, maar bevat daarnaast ook veel voedingstoffen. Regelmatig wat zeewier aan je maaltijden toevoegen is dus een goede manier om voldoende jodium binnen te krijgen.

(Aanbevolen dagelijkse hoeveelheid ligt tussen de 175 en 200 mcg)

Kombu, een zeewier met het hoogste gehalte aan jodium (266.000 mcg per 100 gram)
Dulse, een zeewier (10.200 mcg per 100 gram)
Kelp, een zeewier (7.553 mcg per 100 gram)
Kabeljauw (196 mcg per 100 gram)
Kuit, visseneitjes (125,5 mcg per 100 gram)
Mosselen (124,7 mcg per 100 gram)
Paling (60 mcg per 100 gram)
Makreel (56,4 mcg per 100 gram)
Garnalen (55 mcg per 100 gram)
Eieren (35,5 mcg per 100 gram)
Tonijn (30 mcg per 100 gram)

Hoe zorg je voor voldoende jodium?

Eet twee à drie keer per week zeegroenten (zeewier). Voeg verse zeewier toe aan een salade of als smaakmaker bij een ander gerecht of voeg kleingesneden stukjes zeewier toe aan een dressing ipv zout

Zet 1 a 2 keer per week vis op het menu (niet te vaak vanwege toxines in vis). Vooral kabeljauw, paling, makreel en garnalen bevatten veel jodium.

Maak eventueel gebruik van gejodeerd zout, maar neem hier niet teveel van vanwege het hoge natrium gehalte.

Eet af en toe een omelet van 2 of 3 eieren eventueel met wat kleingesneden zeewier en andere groentes erdoorheen

Maak zelf groentebouillon en voeg daar een stuk nori aan toe dat je mee laat koken

Voeg een stuk nori toe als je bonen kookt en snij de zacht geworden zeewier klein en meng door het gerecht heen

Maak eens een wrap of sushirol van nori vellen